Հայերէն գիրքն ու թերթը 21րդ դարուն

Ինչպէ՞ս կը տեսնէք հրատարակութիւններու (գիրք, թերթ, պարբերական) զարգացումը՝ 21-րդ դարու գալիք տասնամեակներուն, նկատի առնելով մէկ կողմէն ելեկտրոնիկ հաղորդակցութեան ծաղկումը եւ միւս կողմէ բնապահպանական մտահոգութիւնները, թուղթի արտադրութիւնն ու սպառումը պակսեցնելու ձգտումները: Ի՞նչ տեղ կը մնայ թղթային, տպագիր հրատարակութիւններուն: Ասոր զուգահեռ կը դրուի հայերէն հրատարակութիւններու ապագայի հարցը, եւ վերեւի նկատառումներուն վրայ կ'աւելնայ լեզուի հարցը։

De protocolos y faltas de protocolo

Vartán Matiossián

El proceso que desembocó en la firma de los protocolos entre Armenia y Turquía el 10 de octubre próximo pasado en Zurich (Suiza) provocó una avalancha de opiniones, tanto en Armenia como en la Diáspora, como quizás no se habia visto desde la época del movimiento por Gharabagh y por la independencia (1988-1991). Antes de comenzar, convengamos una cosa. Nadie tiene la bola de cristal, ni siquiera aquellos que están seguros de tenerla. Entonces, lo que pueda pasar de ahora en más está abierto a toda clase de interpretaciones.

Անշուք ու արատաւոր երեւոյթներ՝ Արարատի շուքին տակ

ՎԱՐԴԱՆ ՄԱՏԹԷՈՍԵԱՆ

Ստորեւ կու տանք գրութիւն մը, որ լոյս տեսած էր “ֆութպոլային դիւանագիտութեան” սկզբնական օրերուն՝ Սեպտեմբեր 2008ին։ Այնուհետեւ, դէպքերը թաւալեցան չտեսնուած արագութեամբ։ Ապրիլ 2009ին հրապարակուեցաւ «ճանապարհային քարտէսը», իսկ Հոկտեմբեր 10ին տեղի ունեցաւ Թուրքիա-Հայաստան վիճայարոյց արձանագրութիւններուն ստորագրութիւնը Զուիցերիոյ մէջ։ Քանի մը օր ետք, Հայաստանի նախագահ Սերժ Սարգսեան կ՚այցելէր Թուրքիա՝ երկու երկիրներու հաւաքականներուն խաղը դիտելու համար իր պաշտօնակից Ապտւլլահ Կիւլի հետ (խաղը վերջացաւ 2-0 յաղթանակով յօգուտ Թուրքիոյ)։ Այցելութիւնը տեղի ունեցաւ հակառակ այն իրողութեան, որ նախագահ Սարգսեան իբրեւ նախապայման դրած էր սահմաններու բացումը՝ խաղին ներկայ ըլլալու համար։ Ըստ երեւոյթին, անորոշ ժամանակի մը սահմաններուն բացումը խոստացող թուղթի մը ստորագրութիւնը բաւարար էր՝ նման նախապայման մոռնալու համար։ Տեսնենք, եթէ Թուրքիա նոյնքան դիւրութեամբ պիտի մոռնայ ղարաբաղեան խնդրի լուծումը որպէս նախապայման՝ սահմանները բանալու համար։

From Van to Buenos Aires: History of Three Generations

Vartan Matiossian

 

Juan (Mgrdich) Binayan was an Armenian from Van who, in 1889, embarked from Marseilles to South America. Born around 1855-1858, he had apparently been involved in some revolutionary activities; therefore in 1874 he had to flee his birthplace. He would never be able to go back. Before going to Marseilles, he had lived and worked in Odessa, Constantinople, Tripoli, Alexandria, and Malta. Attracted by the legendary stories telling “in Chile, you pick gold from the streets with your own hands,” he settled in the capital, Santiago.

El título al final

Un tema actual, del que nunca se podrá hablar demasiado, pero sobre el que hay que seguir machacando hasta que algo cambie, hasta que el burro deje de girar alrededor de la noria.
Allá no tan lejos y hace no tanto tiempo Armenia no era independiente y la rueda de la historia había quedado inmóvil, congelada entre dos puntos: las ilusiones de un futuro que no existía y los combates interminables por un pasado que se consideraba “pisado”.

Ո՞վ տէր պիտի կանգնի

Յոբելինական տարի էր 2007ը։ Ի շարս բազմաթիւ նշանաւոր ու աննշան տարելիցներու, բայց նաեւ անոնցմէ գերիվեր, “սեւ” տարելից մըն ալ նշուեցաւ. 1937ի ստալինեան մաքրագործումներուն 70ամեակը։
Եթէ 1915ը մեր յիշողութեան մէջ այնքան ծանր կը կշռէ իբրեւ մեր հաւաքական գոյութիւնը սասանող Աղէտ մը՝ իր բազմաճիւղ ու բազմապիսի երկարաձգումներով, նոյնքան ծանր պէտք է կշռէ այդ արձագանգներէն մէկը՝ 1937ը, որուն զոհերը՝ չարչարուած, բանտարկուած, գնդակահարուած, Սիպերիոյ սառնամանիքներուն թէ անոնց ճանապարհին մեռած, նոյնիսկ՝ սակաւաթիւ ազատողները, յաճախ Աղէտին վերապրողներ էին, ուղղակի կամ անուղղակի կերպով անոր երախէն ճողոպրած, թրքական բռնատիրութենէն ազատելով համայնավար ամբողջատիրութեան ճանկերուն մէջ իյնալու համար։

Of Weird Science and Dangerous Illusions

“Azg,” the Yerevan-based daily, has recently published (November 13, 2009) Naira Hambardzumyan's interview with Prof. Vahagn Gurzadyan, an astrophysicist and member of the Yerevan Institute of Physics. His sensitive and well-grounded comments on recent claims in ancient astronomy are worth of attention. One would like to remind the readers that, unfortunately, there is no lack of fringe theories and ideologically-tainted statements in the press and the bookstores of Yerevan that pretend to pass for scholarship in matters related to Armenian Studies. It is refreshing to see that serious scholars in Armenia try to settle the record straight and protect true science from unwarranted assaults. Here is our translation of the last part of the interview.

Apuntes sobre la crisis comunitaria en la Argentina

La crisis de la comunidad armenia en la Argentina no es algo nuevo. Que no se debata con altura o que se entierre como la cabeza del avestruz no quiere decir que el peligro no exista o haya pasado.
¿Quién nos da la "autoridad moral" para opinar?
a) El hecho de haber vivido casi treinta años en la Argentina y de haber participado activamente en los quehaceres de la comunidad;
b) El conocimiento de primera mano que se desprende de esa experiencia;
c) La imposibilidad física de actuar en esa comunidad, con la cual seguimos manteniendo lazos afectivos;
d) La convicción de que debatir ideas no significa generar polémicas inútiles, porque del intercambio de ideas surgen las novedades.

Armenian Day Schools: Some Random Thoughts

One can safely assume that the number of students in Armenian day and Saturday schools throughout the Eastern United States is pretty much smaller than that of Sunday schools students. A comparative and updated statistics remains to be done, but let us take this assumption, however well-grounded it might be, as a starting point to confront an old debate in the Armenian-American community: what is the source of Armenian identity in this community? Church or school?

Blog բառին հայերէնը

Վերջերս, Լոս Անճելըսի «Նոր Օր» շաբաթաթերթի նորանշանակ խմբագիր Մինաս Գոճայեանը «"Նոր Օր" (1922-2009). սրտբաց զրոյց ընթերցողներուն հետ» վերնագրուած խմբագրականի մը մէջ ինքզինքը կը ներկայացնէր հասարակութեան։ Ան կը գրէր, ի միջի այլոց, թէ «կը ստանձնենք միշտ հին ու նոր այս պաշտօնաթերթը համակարգիչի, համացանցի եւ գերարդիական կազմածներու բուռն զարգացման շրջանին, երբ քիչ թէ շատ գրագէտ ամէն մարդ կրնայ ունենալ իր անձնական թերթն (blog) ու կայքէջը՝ օժտուած գունաւոր, գրաւիչ ու լսատեսողական յատկանիշներով» («Նոր Օր», 22 Հոկտեմբեր 2009)։

El Archivo Nacional de Armenia: 85 años

En un cruce de avenidas de Ereván (calle Hrachiá Kochar 5), muy cerca de la última estación de subte, Barekamutiún, se encuentra el edificio central del Archivo Nacional de Armenia, una institución que tiene una actividad importantísima como centro de conservación y estudio de la documentación de la historia armenia, no sólo en Armenia, sino también en la Diáspora, y en la que hemos tenido la oportunidad de trabajar en varias oportunidades. Hace unos días se celebró el 85° aniversario de su fundación. La siguient es la traducción de una interesante entrevista que la periodista Ruzán Poghosián realizara a su director, el historiador Amatuní Virapián, y que se publicó en el diario “Azg” de Ereván el 31 de octubre pasado.

Քանի՞ հայ կայ Արժանթինի մէջ

Վիճակագրութիւնը հայութեան Աքիլլէսի կրունկը կը թուի ըլլալ։ Սփիւռքի թերթերը կը վխտան յօդուածներով, որոնք երեւակայութեան ուժ կու տան, հարցեր քննարկելով առանց քանակական տուեալներու գոյութեան կամ օգտագործումին։ Իսկ երբ նման փաստական տուեալներու կը հանդիպինք, յաճախ աղբիւր չունին կամ, լաւագոյն պարագային, պղտոր աղբիւրէ մը կու գան։

The Riddle of Arshile Gorky's Letters

In the last 25 years Arshile Gorky has become an iconic name in Armenian-American consciousness. A steady flow of exhibitions, catalogues, biographies, and also Aram Egoyan’s film, “Ararat”, has contributed to bring him to the forefront of public exposure. Ironic as it is, it has been the fate of many struggling artists, deeply neglected in their lifetime.

Հայերէն լեզուն անտէր ու անպաշտպան է այլեւս...

 ՎԱՐԴԱՆ ՄԱՏԹԷՈՍԵԱՆ

Վերնագիրը կ՚ընդօրինակենք Լեւոն Շառոյեանի դիպուկ յօդուածէն (”Յառաջ”, Ապրիլ 28, 2009)։ Բայց հարցման նշանը հանած ենք։

Այո՛, հայերէն լեզուն պէտք է անտէր ու անտիրական նկատել այլեւս, երբ տիրութիւն ու պաշտպանութիւն ընելու կոչուած մարմիններն ու անհատները պարզապէս կը դաւաճանեն անոր։ Ու այստեղ վիճաբանութեան տեղիք չկայ։

Los actuales protocolos turco-armenios

Vahakn Dadrián

 Traducción de Vartán Matiossián

Hay tres elementos que llaman la atención en la nueva iniciativa turca:

1. El protocolo que establece relaciones diplomáticas estipula "compromiso... por los principios de... integridad territorial e inviolabilidad de fronteras". También requiere "el reconocimiento mutuo de la frontera existente entre ambos países como está definida por los tratados relevantes del derecho internacional". En otras palabras, la estipulación está basada en la última parte del párrafo, cuya base es una interpretación mal construida, si no defectuosa, de una definición de lo que llama "tratados relevantes del derecho internacional".