Հալէպի առօրեայի ժխտականներուն դրականները

ՄԱՐՈՒՇ ԵՐԱՄԵԱՆ

— Շրջափակում է, պտուղ չկայ, կանաչեղէն չկայ, հետեւաբար նաեւ … աղբ չկայ, կամ՝ նուազ կայ:

— Հոսանք չկայ, հեռատեսիլ չկայ, համացանց չկայ: Մարդիկ վերագտան իրենց բարեկամները եւ զրուցելու սովորութիւնը:

— Մեր ապրածը կեանք չէ, սպասում մըն է, ուր ջղայնութիւնը արդիւնք չի տար: Բոլորս միասին (միաբերան պիտի ըսէի) համբերել սորվեցանք:

— Ամբողջ գիշերը ռումբերու տեղատարափ էր: Առտուն հարսանեկան ինքնաշարժ մը կը զարդարուէր ծաղկավաճառի խանութիւն առջեւ: Ուրեմն մի՛շտ Կեանքն է յաղթականը, որովհետեւ թէեւ մարդիկ մեծաքանակ կը մեռնին, բայց մարդկութիւնը անայլայլ ու անվեհեր կը շարունակէ տեւել:

— Մինչեւ հիմա երէցները կը գանգատէին համացանցին վտանգներէն եւ դիմագիրքին թեթեւութենէն: Հիմա բոլորս ալ կը գուրգուրանք անոնց վրայ, որովհետեւ ընկերային հանդիպումներու մեր միակ վայրն են անոնք:

— Ի վերջոյ շուկան երեւցան պանիրն ու մածունը, որոնց համը փոշո՞տ էր, թէ համի մեր զգայարանքը փոշոտեր էր: Փառք Աստուծոյ որ այսքանն ալ կայ: Եղածով գոհանալու այս կեցուածքը աւելի լաւին հասնելու մեր ձգտումը կը սանձէ:
Այստեղ արդէն ժխտականներն ու դրականները կը մերժեն հաւասարումի գալ:

— Առանձին վախնալը շատ աւելի վախնալիք է, քան միասին վախնալը: Գոնէ բոլորս միասին ենք տակաւին:

— Պէնզին չկայ: Փողոցներուն մէջ ինքնաշարժներ գրեթէ չկան: Թաքսիները շատ սուղ են:
Քաղաքը ամբողջ զարդարուած է հետիոտն կիներուն գոյնզգոյն հովանոցներով եւ աղջիկներուն գեղեցիկ գլխարկներով:

— Մամուլի բոլոր միջոցներն ալ վստահելի չեն: Մարդիկ սկսան աշխատցնել իրենց ուղեղները, փոխանակ տրուած լուրերը հալած իւղի պէս կլլելու:

— Ճաշ եփելու պարտադրանք եւ միջոց ա՛լ չկայ. ի՛նչ որ գտնենք ան կ’ուտենք:
Եւ խոհանոցս միշտ կոկիկ է ու գեղեցիկ՝ պատկերի մը պէս:

— Կիրակի առաւօտ է, եկեղեցւոյ զանգերու ղօղանջ, մինարէէն Ալլահու աքպար եւ ռումբերու խլացուցիչ որոտում: Եռանկիւն, որուն երրորդ անկիւնը չի փակուիր, եռանկիւն չի կազմեր:
Կեանքի անհեթեթ եռանկիւններէն մէկը: Կ’երեւի այսպէս է, որ մարդ կեանքը հոլովել ու խոնարհել կը սորվի:

— Ամբողջ գիշերը ռումբեր էին եւ մժեղներ: Չես գիտեր ինչի՞ մասին մտածես՝ ռումբերո՞ւն թէ մժեղներուն: Պատշգամ կ’ելլես յանձնուելու փչող հովին – միակը որ մեր մասին կը մտածէ այս օրերուն: Բայց երբ կը յիշես հաւանական բեկորը, որ կրնայ կեանքին թելը կտրել, ներս կը վազես եւ օրօր կը թուի ռումբերուն ձայնը եւ համբոյր՝ մժեղներուն խայթոցը:

— Ինչպէ՞ս կարելի է չարով շրջապատուած ըլլալ եւ շարունակել բարիին հաւատալ:
Անհաւատներն ալ սկսեր են աղօթել:

— Ո՞վ կը հաւատայ աղօթքի զօրութեան:
Կը բաւէ «աղօթել» կեանքը ապրելով:
Բայց կեանքը վաղուց գացեր քովի թաղը, առանց մեզի կը խաղայ:
Ո՞վ որո՛ւն հետ կը խաղայ … Հալէպը, երկրագունդի մշտականօրէն բնակուած քաղաքը, համաշխարհային երկու պատերազմ եւ կործանիչ երկրաշարժ տեսած քաղաքը կանգուն էր մինչեւ այն պահը, որ մարդը՝ Աստուծոյ ստեղծած ասունը որոշեց քանդել զայն: Եւ յաջողեցաւ սպասուածէն շատ աւելի կարճ ժամանակի մը մէջ: Իսկապէս հիանալի է մարդուն կարողութիւնը:

— Ագռաւները քաղաքիս երկնքին վրայ կը կռնչեն անվհատ ու երկար:
Եկեղեցւոյ զանգերը այնքա՜ն անկարող կը թուին: Յանկարծ՝ ծնող երեխայի մը ճիչը, եւ կեանքը, մեծ ճիգով, կը փորձէ իր տարտղնուած իմաստները հաւաքել:

— Քաղաքիս համատարած գորշութեան վրայ ժպիտի պղպջակներ կը ծաղկին ամէն անգամ, որ սիրող զոյգ մը, ձեռք ձեռքի, անցնի փողոցներէն: Ու երբ բանուկ փողոցներուն վրայ շատ ըլլան այդ պղպջակները, անցորդները իրենք ալ կը վարակուին ժպիտով:
Սէրը՝ պատերազմին մէջ:

— Կ’ըսուի թէ այսօրուան երկու հաունները ինկած են մօտակայքը «Վ. Կիւլպէնկեան» մայրանոցին (Նոր Գիւղ), ուր վերջերս փոխադրուած էին Հայ Ծերանոցի ծերերը:
Խե՜ղճ ծերեր, ով գիտէ քանիներ լեղաճաք եղան եւ մեռան: Նոյն ռմբակոծումին տակ Կարինէն, աղջկաս ընկերուհին ծնունդ տուաւ զոյգ զաւակներու:
Մահը իր ճամբով, կեանքը՝ իր: Այդպէս չե՞ն ըսեր:
— Գեղեցիկ առաւօտ է եւ սուտ են բոլոր լրատուական կայանները. ո՞վ կը հաւատայ պատերազմին նման առաւօտի մը մէջ …

— Որքան երկար է օրը եւ անհատնում՝ քսանչորս ժամերը, երբ զանոնք կը հաշուես գացող ռումբերով եւ եկող հաուններով: Ընթացքին՝ կ’ապրինք: Երէկ տարեդարձի գացի։

— Հալէպի ամառնային զովութիւնը նոյնն է, եռանդը երիտասարդներուն նոյնն է, երկնքին խորունկ կապոյտը, զոր օր մը Ալիծը ծալեց, գրպանը դրաւ եւ հետը հեռու Ամերիկա տարաւ, նոյնն է, միայն քաղաքն է վիրաւոր, օրերն են տենդով հիւանդ եւ ապրիլն է զառացանք. բայց կեանքը, իր ուրախութեան եւ ցաւի տատանող նժարներով նոյնն է, միշտ նոյնը:

Փառք քեզ Տէր …

«Եռագոյն», Յուլիս 26, 2013