Հարցազրոյց Սպանիոյ եւ Փորթուկալի Հայրապետական Պատուիրակի ընդհանուր փոխանորդ Սասուն վրդ. Զմրուխտեանի հետ

Լիզ­պո­նի մէջ «Գալուստ Կիւլպէնկեան» հիմնարկութեան կողմէ Հոկտեմբերին կազմակերպուած մշա­կոյ­թի շաբ­թո­ւան ձեռ­նարկնե­րուն հրա­ւիրո­ւած էր նաեւ Սպանիոյ եւ Փոր­թուկա­լի Հայ­րա­պետա­կան Պա­տուի­րակի ընդհա­նուր փո­խանորդ Սա­սուն վրդ. Զմրուխտեանը։ «Նոր Յառաջ»ի հետ տեսակցութեան մը ընթացքին, ան անդրա­դար­ձաւ Փոր­թուկա­լի մէջ եկե­ղեցա­կան ծուխ կազ­մե­լու գործընթա­ցին եւ տե­ղեկու­թիւններ փոխանցեց Սպա­նիոյ գա­ղու­թին եկե­ղեցա­կան ու հա­մայնքա­յին կեան­քին մասին։

«Նոր Յա­ռաջ» - Ի՞նչ կ՚ըսէիք Փոր­թուկա­լի հո­վուա­կան ծու­խին մա­սին։ Ի՞նչ հու­նի մէջ կը գտնուին աշ­խա­տանքնե­րը։

Սա­սուն Վրդ. Զմրուխտեան - Ծուխ մը ու­նե­նալու հա­մար նախ պէտք է պե­տու­թե­նէն արտօ­նու­թիւն ստա­նալ եւ պաշ­տօ­նապէս ար­ձա­նագ­րուելէ ետք կա­րելի կ՚ըլ­լայ առաքելական գոր­ծունէու­թիւն ծա­ւալել։ Նման աշ­խա­տանք տա­րած ենք Սպա­նիոյ մէջ 2001-2003 տա­րինե­րուն։ Արդ պի­տի ձեռ­նարկենք նաեւ Փոր­թուկա­լի գա­ղու­թին հա­յերուն անու­նը ցան­կագրե­լու գոր­ծին, որ­պէսզի հա­ղոր­դակցա­կան կապ հաս­տա­տուի իւրաքանչիւրին հետ։ Կ՚ու­զենք նաեւ հա­յաշատ թա­ղամա­սի մը եկե­ղեց­ւոյ մէջ արարողութիւն կա­տարել, որ­պէսզի պե­տու­թիւնը անդրա­դառ­նայ որ գա­ղու­թը իրա­պէս կա­րիք ու­նի ծու­խի մը։ Ճիշդ է, որ ես ան­ձամբ հարկ եղած պա­րագա­յին (պսակ, հո­գեհան­գիստ, մկրտու­թիւն, եւայլն) Սպա­նիայէն կու գամ եւ կ՚ապա­հովեմ եկե­ղեցա­կան արարողակար­գը, սա­կայն աւե­լի լաւ է որ ամէն բան օրի­նաւոր ըլ­լայ։

«ՆՅ» - Քա­նի՞ տա­րի է որ Սպա­նիոյ հո­գեւոր առաջ­նորդի պաշ­տօ­նը կը վա­րէք։

Ս.Վ.Զ. - Ար­դէն չորս տա­րի է որ Հայ­րա­պետա­կան Պա­տուի­րակի ընդհա­նուր փո­խանոր­դի պաշ­տօ­նին կո­չուած եմ։ Նախ ըսեմ, թէ այս եր­կու գա­ղութներն ալ հին ան­ցեալ չու­նին եւ նո­րակազմ հա­մայնքներ են։ Հա­յաս­տա­նի ան­կա­խու­թե­նէն յե­տոյ հա­յեր սկսան գաղ­թել այս եր­կիրնե­րը, ուր օտար­նե­րու հա­մար հա­մեմա­տաբար կե­ցու­թեան յար­մար պայ­մաններ հաս­տա­տուած են։ Օրի­նակ՝ Սպա­նիոյ մէջ կա­րելի է երեք տա­րի ոչ-օրի­նական ապ­րե­լէ ետք կե­ցու­թեան ար­տօ­նագիր ստա­նալու դի­մում կա­տարել։ Կը յի­շեմ, որ այն տա­րինե­րուն Սպա­նիոյ թա­գաւո­րը իր եր­կու թոռ­նիկնե­րուն ծնունդին առ­թիւ օտա­րահ­պա­տակ­նե­րուն ընդհա­նուր նե­րում շնոր­հե­լով պաշ­տօ­նապէս կե­ցու­թեան ար­տօ­նու­թիւն տուաւ, որ­մէ բնականա­բար օգ­տուեցան նաեւ Հա­յերը։

«ՆՅ» - Որ­քա՞ն է Սպա­նիոյ գա­ղու­թին ան­դամնե­րուն թի­ւը։

Ս.Վ.Զ. - Ըստ Հա­յաս­տա­նի դես­պա­նատան փո­խան­ցած տե­ղեկու­թիւննե­րուն, Սպա­նիոյ զանազան քա­ղաք­նե­րուն մէջ 35էն 40 հա­զար հա­յեր կ՚ապ­րին։ Յի­շեցնենք, որ դեսպանատու­նը հաստա­տուած է 2010ին։

«ՆՅ» - Ո՞ր քա­ղաք­նե­րուն մէջ աւելի կեդ­րո­նացած են Հա­յերը։

Ս.Վ.Զ. - Մատ­րիտ, Պար­սե­լոնա, Վա­լեն­սիա քա­ղաք­նե­րուն մէջ գրե­թէ հա­ւասար թի­ւով Հա­յեր կը բնա­կին։ Բայց նաեւ հայ հա­մայնքներ կան ծո­վափ­նեայ քա­ղաք­նե­րուն մէջ, ինչպէս՝ Մա­լակա, Մար­պելլա, կամ Ան­տա­լու­զիա՝ Սե­վիլլա, Կրա­նատա եւ այ­լուր։

«ՆՅ» - Անոնք ի՞նչ զբա­ղումներ ու­նին։

Ս.Վ.Զ. - Մեծ մա­սամբ բա­նուո­րական կամ շի­նարա­րական աշ­խա­տան­քով զբա­ղած են։ Բայց ու­նինք նաեւ արուես­տա­գէտներ, երա­ժիշտներ, որոնք Մատ­րիտ եւ Պար­սե­լոնա կամ Վա­լեն­սիա կը բնա­կին։

«ՆՅ» - Գա­ղու­թը հայ­կա­կան եկե­ղեցի ու­նի՞։

Ս.Վ.Զ. - Ո՛չ։ Իբ­րեւ շէնք եկե­ղեցի չու­նինք, սա­կայն ժա­մանա­կաւոր ծխա­կան խոր­հուրդներ ու­նինք մեծ քա­ղաք­նե­րուն մէջ, ուր կը գործեն նաեւ հայ­կա­կան միօրեայ վար­ժա­րան­ներ։

«ՆՅ» - Ինչպէ՞ս կը կա­ռավա­րուի հա­մայնքը։

Ս.Վ.Զ. - Հա­յաս­տա­նէն ար­տա­գաղ­թողնե­րուն մեծ թի­ւին պատ­ճա­ռով գա­ղու­թը նոր դիմագիծ մը ստա­ցած է։ Մօտ ան­ցեալին գործող աւան­դա­կան կա­ռոյցնե­րը այ­սօր մեծ մասամբ փո­խարի­նուած են զա­նազան փոքր միու­թիւննե­րով կամ ըն­կե­րակ­ցութիւննե­րով, որոնք եր­բեմն միայն քա­նի մը ան­դամ ու­նին։ Միակ կազ­մա­կեր­պուած կա­ռոյ­ցը եկե­ղեցին է, որ մեծ թի­ւով հե­տեւորդներ ու­նի։

«ՆՅ» - Գա­ղու­թը ապա­գայի ի՞նչ հե­ռան­կարներ ու­նի։ Ինչպի­սի՞ հա­մայնքա­յին կեանք կը վա­րէ։

Ս.Վ.Զ. - Դժբախ­տա­բար գործազուրկներուն թի­ւը շատ մեծ է եւ ընդհա­կառա­կն՝ մնա­յուն աշ­խա­տանք ու­նե­ցող­նե­րը սա­կաւա­թիւ են։ Ծա­նօթ պատ­ճառնե­րով մեծ է թի­ւը նաեւ խառն ամուսնու­թիւննե­րուն, ան­շուշտ բա­ցառու­թիւննե­րը յար­գե­լի են։

Բա­րեբախ­տա­բար, սե­րունդ մը կը ծնի եւ սե­րունդ մը կը մեծ­նայ, որ դպրոց ու համալսարան կ՚եր­թայ (որոնց մէկ մա­սին կրթա­թոշա­կը «Կիւլպէն­կեան» Հիմնարկու­թիւնը յանձն առած է)։ Այդ սե­րունդը լաւ ապա­գայ կը խոս­տա­նայ եւ ես լա­ւատես եմ։ Հոս կ՚ու­զեմ առի­թէն օգ­տուելով շեշ­տել, թէ Հա­յաս­տա­նէն բա­ցի, պէտք է հոգ տա­նիլ նաեւ Սփիւռքի ապա­գայի մա­սին։ Ար­տա­գաղ­թի պատ­ճա­ռով մե­ծաթիւ նոր Սփիւռք մը գո­յացած է, որուն նկատ­մամբ ընդհա­նուր ան­տարբե­րու­թիւն մը կը տի­րէ։ Յի­շենք՝ Սեր­պիան, Սպա­նիան, Փոր­թուկա­լը, Հո­լան­տան, ուր հա­յաս­տանցի­ներէ կազ­մուած նոր Սփիւռքը ցաք ու ցրիւ կեր­պով կը յա­րատե­ւէ։ Անոնց տէր պէտք է կանգնիլ, որոնք ի մի­ջի այ­լոց վար­ժուած չեն հա­մայնքա­յին կեան­քին եւ ամէն ոք իր գլխուն ճա­րին կը նայի։

«Նոր Յառաջ», Նոյեմբեր 29, 2014