Արմէն Ռուստամեան. «Սահմանադրական փոփոխութիւններու նպատակը՝ կառավարման համակարգը խորհրդարանական համակարգի վերածելն է»

Մարտ 17ին, ՀՅԴ Արեւմտեան Եւ­րո­պայի Կեդրոնական Կո­միտէն կազ­մա­կեր­պած էր հրապարա­կային հան­դի­պում մը ՀՀ Ազ­գա­յին Ժո­ղովի Ար­տա­քին Քաղաքականու­թեան յանձնա­խումբի նա­խագահ, ՀՅԴ Բիւ­րո­յի քա­ղաքա­կան ներկայացու­ցիչ Ար­մէն Ռուստա­մեանի հետ, որ կա­յացաւ Ալ­ֆորվի­լի Հայ Մշա­կոյ­թի Տան մէջ։ Բա­նախօ­սու­թեան ըն­թացքին ներ­կա­յացո­ւեցաւ «ՀՅԴ գնա­հատա­կան­ներն ու առա­ջարկնե­րը սահ­մա­նադ­րա­կան փոփոխու­թիւննե­րու հա­յեցա­կար­գի վերաբերեալ» նիւ­թը։ Նա­խօրեակին,  «Նոր Յառաջ» հարցազրոյց մը ունեցած է բանախօսին հետ։

«Նոր Յա­ռաջ» - Հա­յաս­տա­նէն խորհրդա­րանա­կան ութ հո­գինոց պատուիրակութիւն մը կա­նոնա­ւոր կեր­պով կը մաս­նակցի Եւ­րոպայի ­Խոր­հուրդի նիս­տե­րուն։ Այդ պատուիրակու­թեան կ՚ան­դա­մակ­ցին «Հան­րա­պետա­կան» կու­սակցու­թեան (3 հո­գի) եւ ընդդի­մու­թեան (5 հո­գի) ներ­կա­յացու­ցիչնե­րը։ Ընդհան­րա­պէս որո՞նք են այս շրջա­նին ար­ծարծուած հար­ցե­րը այդ նիստերու ըն­թացքին։

Ար­մէն Ռուստա­մեան - Գի­տէք, այս նիս­տե­րու ըն­թացքին կը կար­դա­ցուին եւ կը հաստատուին Եւ­րո­խոր­հուրդին կող­մէ պատ­րաստուած զե­կոյցնե­րը՝ զա­նազան երկիրներու վե­րաբե­րեալ։ Հա­յաս­տա­նի բա­ժինը կ՚առնչուի մարդկա­յին իրա­ւանց, արդարադա­տու­թեան, դա­տական իշ­խա­նու­թեան, կա­շառա­կերու­թեան դէմ պայքարին եւ ան­շուշտ սահ­մա­նադ­րա­կան բա­րեփո­խումնե­րուն։ Այս շրջա­գիծին մէջ, Հա­յաս­տա­նի վերաբե­րեալ հար­ցեր կան որոնց վերջնա­կան զե­կոյ­ցը տա­կաւին պատ­րաստ չէ եւ քննարկումնե­րը կը շա­րու­նա­կուին։

«ՆՅ» - Այդ զե­կոյցնե­րուն ար­դիւնքին եթէ թե­րու­թիւններ նկա­տուին իշխանութիւննե­րը պար­տա­ւո՞ր են սրբագ­րել եւ բա­րեփո­խումներ կատարել, թէ՞ ոչ։

Ա.Ռ. - Ան­շուշտ, ղե­կավա­րու­թիւնը զա­նոնք գոր­ծադրե­լու պար­տա­ւորու­թիւն ու­նի եւ այդ ուղղու­թեամբ պէտք է յստակ քայ­լեր առ­նուին, որով­հե­տեւ հա­կառակ պարագա­յին եր­կի­րը կրնայ պա­տիժ­նե­րու են­թարկուիլ։

«ՆՅ» - Հա­յաս­տան 2001էն աս­դին Եւ­րոպայի Խոր­հուրդի ան­դամ է։ Այս ժամանակամիջոցին նկա­տառե­լի փո­փոխու­թիւններ եղա՞ծ են։

Ա.Ռ. - Հար­կաւ։ Կա­րելի է օրի­նակ բե­րել ժո­ղովրդա­վարու­թեան, պե­տու­թեան կառավարման ձե­ւերու դաշ­տը, նաեւ եւ­րո­պական չա­փանիշ­նե­րը ներգրա­ւուած են մեր օրէնսդրու­թեան մէջ եւ ամ­րապնդուած՝ պայ­մա­նագիր­նե­րով։

«ՆՅ» - Այդ պա­րագա­յին ին­չո՞ւ տա­կաւին հրա­տապ սուր հար­ցեր կան, որոնք լու­ծում չեն ստա­ցած, ինչպէս՝ կա­շառա­կերու­թեան դէմ պայ­քա­րը, ոս­տի­կանու­թեան եւ դատական կա­ռոյցնե­րու կա­լուա­ծը, եայլն։

Ա.Ռ. - Նման հար­ցեր ո՛չ մէկ երկրի մէջ վերջնա­կան լուծման յան­գած են։ Աւելի՛ն, կատարեալ եր­կիր գո­յու­թիւն չու­նի։ Սա­կայն Հա­յաս­տա­նի պա­րագա­յին - տուեալ մար­զե­րու մէջ - դրա­կան տե­ղաշար­ժեր նկա­տելի են։

«ՆՅ» - Քիչ առաջ անդրա­դար­ձաք սահ­մա­նադ­րա­կան փո­փոխու­թիւննե­րուն։ Այդ ուղղութեամբ կա­րելի՞ է, որ աւե­լի յստակ տե­ղեկու­թիւններ տաք։

Ա.Ռ. - Սահ­մա­նադ­րա­կան փո­փոխու­թիւննե­րու նպա­տակը՝ կա­ռավար­ման համակար­գը խորհրդա­րանա­կան հա­մակար­գի վե­րածելն է, որ ար­մա­տապէս փոփոխու­թեան կ՚ենթարկէ քիչ առաջ նշուած խո­ցելի երե­ւոյթնե­րը։ Այ­սօր մենք ունինք կիսանախագահական հա­մակարգ, ուր նա­խագա­հը շատ մեծ լիազօրութիւններ ու­նի եւ ըստ էու­թեան ամէն բան ինք կ՚որո­շէ, որու ար­դիւնքին Հա­յաս­տա­նի մէջ իշ­խա­նու­թիւնը (ներառեալ իշ­խող կու­սակցու­թիւնը) եւ պետութիւնը նոյ­նա­ցած են՝ յան­գե­լով քաղաքական, տնտե­սական մե­նաշ­նորհա­յին դրու­թեան։ Իսկ խորհրդա­րանա­կան համակար­գը հա­ւաքա­կան ղե­կավա­րում կը նշա­նակէ եւ բո­լոր հար­ցե­րը բնա­կանա­բար պէտք է քննար­կուին Խորհրդա­րանի մի­ջոցով, որ իր կար­գին - ի տարբերութիւն ներ­կա­յի դրու­թեան - որո­շումնե­րու կա­յաց­ման գոր­ծընթա­ցը փո­փոխու­թեան կ՚են­թարկէ եւ այս պարագա­յին նա­խագա­հը չի կրնար անձնա­պէս որո­շել ու ճշդել Հան­րա­պետու­թեան ներքին եւ ար­տա­քին քա­ղաքա­կանու­թեան ու­ղե­գիծը։ Այլ խօս­քով գոր­ծա­դիր իշխանութեան նկատ­մամբ հա­կակշռման հնա­րաւո­րու­թիւննե­րը կ՚ընդլայ­նուին։ Դատական հա­մակար­գի ձեւաւոր­ման բնոյթն ալ փո­փոխու­թեան կ՚են­թարկուի։

Ան­շուշտ այս բո­լոր փո­փոխու­թիւննե­րը կրնան խորհրդա­րանին մէջ ճգնա­ժամ յառաջացնել եթէ մե­ծամաս­նութիւն կամ դաշ­նակցու­թիւն չգո­յանայ։ Բայց նախընտրե­լի է խորհրդա­րանա­յին ճգնա­ժամը, ուր իւ­րա­քան­չիւրը կ՚ար­տա­յայ­տուի, հար­ցե­րը կը քննարկուին եւ լու­ծումներ կը տրուին՝ թա­փան­ցիկ, հրա­պարա­կային մի­ջոց­նե­րով։

Սահ­մա­նադ­րա­կան փո­փոխու­թիւննե­րով ընդդի­մու­թիւնը կ՚ու­նե­նայ վե­րահսկե­լու կարելիու­թիւն եւ վեր­ջի­նիս ձայ­նը քա­ղաքա­կան դաշ­տին մէջ լսե­լի կը դառ­նայ։

«ՆՅ» - Ի՞նչն էր պատ­ճա­ռը որ ան­կա­խու­թեան սկզբ­նա­կան օրե­րուն խորհրդարանա­կան հա­մակարգ չհաս­տա­տուե­ցաւ։

Ա.Ռ. - Այն ատեն պատճա­ռաբա­նուե­ցաւ թէ մենք պա­տերազ­մի մէջ ենք եւ նախագա­հական հա­մակար­գը աւե­լի կեդ­րո­նացուած իշ­խա­նու­թիւն կ՚են­թադրէ։ Արդիւնքը եղաւ այն, որ մենք 1995ին ու­նե­ցանք Սահ­մա­նադ­րութիւն մը, որ ամբողջու­թեամբ մե­նատիրու­­թեան դրու­թիւն հաս­տա­տեց երկրին մէջ (*)։ Ան­շուշտ այդ Սահ­մա­նադ­րութիւ­նը 2005ին որոշ փոփոխութիւննե­րու են­թարկուեցաւ, բայց ատիկա խորհրդա­րանա­կան հա­մակարգ հաստա­տելու գծով կի­սաքայլ մըն էր, որ արդա­րեւ որոշ չա­փով Խորհրդա­րանի իրաւասութեան սահմաննե­րու ըն­դարձակ­ման պատ­ճառ եղաւ, սա­կայն այդքա­նը բաւարար չե­ղաւ…։

«ՆՅ» - Բայց կան մեծ պե­տու­թիւննե­ր, որոնք նա­խագա­հական կամ կիսանախագահական վար­չա­ձեւով կը ղե­կավա­րուին, ինչպէս Միացեալ Նահանգներ, Ռուսաստան կամ Ֆրան­սա։ Տեղ մը սա­կայն, այս բո­լորը պայմանաւորուած են կուսակցու­թիւննե­րու գոր­ծունէու­թեամբ, ըստ ժո­ղովրդա­վար ընտրու­թիւննե­րու։ Ինչ կը վե­րաբե­րի Հա­յաս­տա­նին, նշեալ սահ­մա­նադ­րա­կան փոփոխու­թիւննե­րը ի՞նչ ձե­ւով պիտի կա­րենան ար­մա­տախիլ ընել ըսենք՝ կաշառա­կերու­թիւնը կամ ներ­կա­յիս տիրող այլ բա­ցասա­կան երե­ւոյթնե­րը։

Ա.Ռ. - Նախ յայտնեմ, թէ ընդհան­րա­պէս աշ­խարհի մէջ պե­տու­թեանց մեծամասյնութիւ­նը խորհրդա­րանա­կան հա­մակար­գով կը ղե­կավա­րուի։ Նոյ­նինքն Եւ­րո­պան հիմ­նուած է խորհրդա­րանա­կան կա­ռոյ­ցի վրայ եւ Միու­թեան ան­դամ երկիրնե­րու մեծ մա­սը այդ համակար­գը որ­դեգրած է։ Աւելցնեմ թէ սոյն վար­չա­ձեւը շատ ար­դիւնա­ւէտ է մա­նաւա՛նդ փոքր եր­կիրնե­րու հա­մար, ուր վար­չա­պետին լիազօրութիւններն ալ սահ­մա­նափակ են։ Այ­սօ­րուան դրու­թեամբ նա­խագա­հը բացար­ձակ ազա­տու­թիւններ ու­նի եւ միայն ընտրութե­նէ ընտրու­թիւն հաշուետուութիւն կը ներկա­յաց­նէ։ Իսկ սահ­մա­նադ­րա­կան բարեփո­խումնե­րու պարագա­յին վար­չա­պետը հաշուե­տու է Խորհրդա­րանին եւ որոշումնե­րը կը կայացուին հա­ւաքա­բար եւ հրապարա­կային կերպով։ Վար­չա­պետը ոչ թէ կը փոխարի­նէ կա­ռավա­րու­թիւնը այլ կը ղե­կավա­րէ եւ նա­խարար­նե­րու հետ կը համադ­րէ կա­ռավա­րու­թեան գործունէութիւնը։ Իրենց կար­գին նա­խարար­նե­րը պէտք է քաղաքականու­թեան մշակ­ման մէջ ինքնու­րոյն ըլ­լան։ Այս բո­լորը կը յան­գի ապա­կեդ­րո­նաց­ման՝ ներ­կա­յի գեր-կեդ­րո­նաց­ման փո­խարէն։

Իսկ ինչ կը վե­րաբե­րի կա­շառա­կերու­թեան դէմ պայ­քա­րին, ճիշդ է որ շատ կարեւոր հարց մըն է։ Ատոր հա­մար նախ պէտք է ժո­ղովուրդին վստա­հու­թիւնը ապա­հովել եւ յե­տոյ ալ այդ պայ­քա­րին մէջ ընդդի­մու­թիւնը պէտք է յստակ պատաս­խա­նատուու­թիւն ստանձնէ եւ թե­րեւս ալ ինք ղե­կավա­րէ պայ­քա­րը։

«ՆՅ» - Այս փո­փոխու­թիւննե­րով ար­դեօք կ՚ըն­դարձա­կուի՞ն ընդդի­մու­թեան իրաւասութեան սահ­մաննե­րը։

Ա.Ռ. - Այո՛։ Բայց նաեւ ընդդի­մու­թեան աւե­լի լայն իրա­ւունքնե­րը պէտք է ամրագրուին թէ՛ Սահ­մա­նադ­րութեամբ եւ թէ ալ առան­ձին օրէն­քով, որ­պէսզի ան վե­րահսկե­լու ուղղա­կի կարելիու­թիւն ու­նե­նայ։

Միւս կող­մէ, ժո­ղովրդա­վարու­թիւնը ամ­րապնդե­լու գծով ալ մենք լուրջ հար­ցեր ունինք։ Օրի­նակ՝ պէտք է ժո­ղովուրդին աւե­լի յա­ճախ կա­րելիու­թիւն տրուի իր կար­ծի­քը արտայայտելու հան­րա­քուէի մի­ջոցաւ։ Այլ խօս­քով քա­ղաքա­ցիական հանրութեան պէտք է առիթ տրուի իր խօս­քը ըսե­լու եւ այդպէ­սով ազ­դե­լու նոյնիսկ կու­սակցու­թիւննե­րու եւ կազմա­կեր­պութիւննե­րու որո­շումնե­րուն վրայ։

«ՆՅ» - Սահ­մա­նադ­րութե­նէն աւե­լի ընտրա­կան օրէն­քը չէ՞ որ պէտք բա­րեփո­խուի։

Ա.Ռ. - Ան­շուշտ մի­միայն կա­ռավար­ման հա­մակար­գը փո­խելը բա­ւարար պի­տի չըլ­լայ, հարկ է հիմ­նա­պէս բա­րեփո­խել նաեւ ընտրա­կան հա­մակար­գը։ Այ­սօ­րուան ձե­ւը որ­դեգրած ըլ­լա­լով, երկրի իշ­խա­նու­թիւննե­րը փո­փոխու­թեան չեն են­թարկուած եւ նոյ­նը մնա­ցած են։ Դար­ձեալ ժո­ղովուրդին կարելի­ու­թիւն պէտք է տրուի ընտրու­թեան մի­ջոցաւ իշխանափոխու­թիւն կա­տարելու։ Նաեւ պէտք է հրա­ժարիլ մե­ծամաս­նա­կան համակարգէն, որ հա­րիւր տո­կոսով կ՚ապա­հովէ իշ­խա­նու­թեան վե­րընտրու­թիւնը, ինչ որ կա­րելի չէ ժո­ղովրդա­վարա­կան հա­մարել։ Անհրա­ժեշտ են նաեւ ընդդի­մու­թեան ղեկավարու­թեամբ ստեղ­ծել յա­տուկ կա­ռոյցներ, որ­պէսզի կարելի ըլ­լայ ընտրու­թեան ընթացքին ի յայտ եկած կեղ­ծիքնե­րը ար­ձա­նագ­րել եւ անհրա­ժեշտ պա­րագա­յին հիմնական փաս­տե­րով՝ զա­նոնք վե­րանա­յելու յա­ջորդ քայ­լե­րուն դի­մել։

Ըսեմ, թէ դժբախ­տա­բար Հա­յաս­տա­նի մէջ գո­յու­թիւն ու­նի բազ­մա­կի քուէարկութիւննե­րու երե­ւոյ­թը, որ միշտ ալ դժգո­հու­թիւն պատ­ճա­ռած է։ Այս գծով ալ մենք առա­ջարկներ ներկայացու­ցած ենք, որ­պէսզի նախ իւ­րա­քան­չիւր անձ մէկ ան­գամ քուէար­կէ եւ յե­տոյ ալ ո՛չ մէ­կը կարելիու­թիւն ու­նե­նայ երկրէն դուրս գտնուող բա­ցակա­ներու փո­խարէն քուէար­կելու։ Մեր կար­ծի­քով Կեդ­րո­նական Ընտրա­կան Յանձնա­ժողո­վը պէտք է ան­կախ ըլ­լայ եւ գոր­ծա­դիր իշ­խա­նու­թեան ազդե­ցու­թեան տակ չըլ­լայ։

Ամ­փո­փելու հա­մար ըսեմ, թէ խորհրդա­րանա­կան հա­մակար­գով այ­լեւս գե­րագոյն իշ­խող պի­տի չու­նե­նանք եւ սկիզ­բէն ալ մենք կը պնդէինք այդ հար­ցին վրայ։ Այլ խօս­քով եթէ նոյնիսկ այժմու նա­խագա­հը սահ­մա­նադ­րա­կան փո­փոխու­թիւննե­րէն ետք մնայ իշ­խա­նու­թեան գլու­խը, միեւ­նոյնն է՝ կ՚ու­նե­նայ աւե­լի նուազ իրա­ւունքներ։ Ի վեր­ջոյ հա­մակար­գը կայուն կը մնայ, իսկ իշ­խա­նու­թիւննե­րը փո­փոխա­կան են։

«ՆՅ» - Օլի­կար­խիկ համակարգ կը նշանակէ՝ պետական մարդոց վաճառականութեամբ զբաղիլը։ Նոր սահ­մա­նադ­րա­կան կար­գը ո՞ր­քա­նով պիտի կարենայ ար­գելք հանդիսանալ պիզ­նէսի ու պե­տակա­նի մեղ­սա­կից գոր­ծակցու­թեան։

Ա.Ռ. - Ընդհան­րա­պէս սահ­մա­նադ­րութիւննե­րը կ՚ար­գի­լեն նման երե­ւոյթներ, սակայն ատոր հա­մար հար­կա­ւոր են յա­տուկ կա­ռոյցներ, ինչ որ կը բա­ցակա­յի Հա­յաս­տա­նի մէջ։ Այ­սօ­րուան Սահ­մա­նադ­րութեան մէջ ալ ար­գի­լուած է, որ ընտրուած երես­փո­խանը իր անձնա­կան գոր­ծառնու­թիւնը եւ խորհրդա­րանա­կան աշ­խա­տան­քը հա­մատե­ղէ։ Նոյնն ալ կա­րելի է ըսել նա­խարա­րի կամ պե­տական այլ պաշտօնեայի պա­րագա­յին։

Հ. Յ. Դաշ­նակցու­թիւնը կ՚առա­ջար­կէ ամ­րագրել հա­մապա­տաս­խան կա­ռոյցներ, որ­պէսզի նման կա­ցու­թիւններ չստեղ­ծուին։ Օրի­նակի հա­մար բա­րոյա­կան հար­ցեր քննող յանձնաժողո­վի կազ­մին մէջ պէտք է ընդգրկուին քա­ղաքա­ցիական հանրութեան եւ ընդդիմու­թեան ներ­կա­յացու­ցիչնե­րը, որ­պէսզի ար­դար որո­շումներ կայացուին եւ կա­րելի ըլ­լայ մատ­նանշել իշ­խա­նու­թեան թե­րու­թիւննե­րը։ Այլ խօս­քով պէտք չէ, որ Սահմանադրութեան յօ­դուած­նե­րը մնան թուղթի վրայ եւ անհրա­ժեշտ է, որ օրէնքնե­րու գոր­ծադրութեան հա­մար դաշտ ստեղ­ծուի։ Ահա­ւասիկ սահմանադ­րա­կան բարեփոխումնե­րու հիմ­նա­կան հար­ցե­րէն մէ­կը։

«ՆՅ» - Ձեր կար­ծի­քով հան­րա­քուէի մի­ջոցաւ կա­տարուելիք փո­փոխու­թիւննե­րը կրնա՞ն մեղ­մացնել ժո­ղովուրդին մօտ իշ­խա­նու­թեան նկատ­մամբ ժխտա­կան կեցուած­քը։

Ա.Ռ. - Կ՚են­թադրեմ թէ ժո­ղովուրդը իր աչ­քով տե­սածին կը հա­ւատայ։ Մենք պէտք է այս գծով լու­սա­բանու­թիւններ կատարենք ժո­ղովուրդին, բայց նաեւ երկրի ընտրեալ­նե­րուն, որ­պէսզի վեր­ջիններս անդրա­դառ­նան որ իրենք պէտք է քա­րոզեն եւ տե­ղեկու­թիւններ փոխան­ցեն ժո­ղովուրդին, ան­շուշտ հիմ­նա­ւորե­լով իրենց ըսելիքը։ Միւս կող­մէ մար­դիկ պէտք է կեան­քի փոր­ձով նկա­տեն այդ բարեփոխումնե­րու դրա­կան ար­դիւնքնե­րը, որ­մէ ետք վստա­հաբար կը վե­րականգնի իշ­խա­նու­թիւննե­րու եւ քա­ղաքա­կան ու­ժե­րու նկատմամբ հա­ւատ­քը։

«ՆՅ» - Ի՞նչն է պատ­ճա­ռը որ «Հան­րա­պետա­կան» կու­սակցու­թիւնը կը մղէ ընդառաջե­լու սահ­մա­նադ­րա­կան փո­փոխու­թիւննե­րուն եւ ըն­դունե­լու նման զի­ջումներ, նկա­տի ունենալով, որ ան այ­սօր ու­նի բա­ցար­ձակ իշ­խա­նու­թիւն։ Ո՞ր քա­ղաքա­կան կուսակցութիւնը պի­տի ու­զէր ձե­ւով մը ինքզինք ան­դա­մահա­տել։

Ա.Ռ. - Եր­կու պատ­ճառ կա­րելի է թուել։ Նախ այն, որ այ­սօ­րուան ըն­թացքով իշ­խող կուսակցու­թիւնը կրնայ ամէն բան կորսնցնել եթէ զի­ջումներ չը­նէ եւ երկրոր­դը ար­դէն կապուած է մեր ան­ցած ու­ղիին։ Մենք ու­նե­ցած ենք երեք նախագահ­ներ, որոնցմէ անոնք որոնք այ­լեւս իշ­խա­նու­թեան գլուխ չեն գտնուիր դժգոհ են գոր­ծող նա­խագա­հէն կամ նախորդ եր­կուքը զիրար կը քննա­դատեն։ Եւ ոչ մէկ երաշ­խիք կայ, որ եր­րորդն ալ դժգոհ չըլ­լայ չոր­րորդէն, որով­հե­տեւ ընդհա­նուր առ­մամբ իշ­խա­նու­թիւնը կը գայ­թակղէ մարդ արա­րածը, որ երբ ինք հա­մակար­գէն դուրս կը գտնուի կը քննա­դատէ, բայց երբ ներսն է՝ գոհ ու երջանիկ է։

Սա­կայն ստեղ­ծուած ներ­կա­յի կա­ցու­թիւնը բո­լորիս հա­մար վտան­գա­ւոր է եւ կ՚ենթադրեմ թէ ամէն մարդ սկսած է գի­տակ­ցիլ թէ անհրա­ժեշտ է ստեղ­ծել պաշտպա­նուած հա­մակարգ մը, որ կը հա­մապատասխանէ նաեւ իշ­խա­նու­թեան շա­հերուն եւ կ՚երաշ­խա­ւորէ իրա­կան հե­ռան­կարներ։ Այսպէ­սով պարզ քա­ղաքա­ցին ալ ինքզինք աւելի պաշտպա­նուած կը զգայ։

«ՆՅ» - Ինչ կը վե­րաբե­րի ներ­կա­յի քա­ղաքա­կան, ռազ­մա­վարա­կան եւ ու­ժա­յին վտանգաւոր զար­գա­ցումնե­րուն, որո՞նք են Հա­յաս­տա­նի հա­մար կա­րեւոր նկա­տուող տնտե­սական աճի հե­ռան­կարնե­րը՝ սահ­մա­նադ­րա­կան բա­րեփո­խումնե­րու լոյ­սին տակ։

Ա.Ռ. - Մենք պէտք է կա­րենա­նք հա­ւասա­րակշռուած իշ­խա­նու­թիւն ու­նե­նալով ստեղ­ծել նպաս­տա­ւոր քա­ղաքա­կան մի­ջավայր, որով­հե­տեւ ի վեր­ջոյ քաղաքականու­թիւնն է հիմ­քը տնտե­սական, ըն­կե­րային, բա­րոյա­կան իրավիճա­կին։ Իսկ սահ­մա­նադ­րա­կան փոփոխութիւննե­րը ան­պայման կը բա­րելա­ւեն ժո­ղովուրդին առօ­րեայ կեան­քին պայմանները։ Եթէ իրա­պէս Հան­րա­պետու­թեան մէջ հաս­տա­տուի ար­դար հա­մակարգ, այն ատեն տնտե­սու­թիւնը կը զար­գա­նայ եւ ներ­դումնե­րու մեծ կարելիու­թիւններ կը ստեղծուին, կը վե­րականգնի ժո­ղովուրդի վստա­հու­թիւնը եւ ամե­նէն կա­րեւո­րը՝ արտագաղ­թին առաջ­քը կ՚առ­նուի եւ երկրէն հե­ռացած­նե­րը հայրե­նիք կը վե­րադառնան։

«Նոր Յառաջ», 21 Մարտ 2015


----------------------------------------

(*) Ենթադրելով, որ 1995ի Սահմանադրութիւնը մենատիրութիւն հաստատած է երկրին մէջ, որովհետեւ նախագահական դրութիւն հաստատած է, պէտք է հարց տալ, թէ ի՞նչ երաշխիք կայ, որ խորհրդարանական կառավարման համակարգը աւելի ժողովրդավարական պիտի ըլլայ։ Արդեօք կարելի՞ է ենթադրել, որ ՀՀԿի բացարձակ մեծամասնութեան պայմաններու մէջ, աւելի ժողովրդավարական ու թափանցիկ համակարգ մը պիտի հաստատուի, ուր փոքրամասնութեան ձայնը յարգուի։ Արդեօք 1919-1920ի Հայաստանի կառավարութիւնը աւելի ժողովրդավարակա՞ն էր, երբ Խորհրդարանին կազմը 90 առ հարիւրով մէկ կուսակցութեան կը պատկանէր («Հայկականք»)։